De wereldwijde voedselcrisis vraagt om scherpe keuzes van Nederland

Vandaag vindt de wereldvoedseltop van de Verenigde Naties plaats, online vanuit New York. Daarmee wordt na anderhalf jaar een serie van nationale voedseldialogen afgesloten met wereldwijd zo’n 40.000 deelnemers. Naast politici en beleidsmakers uit alle werelddelen zijn ook bedrijven en organisaties, van boeren tot consumenten, aan het woord geweest. Tijdens de Nederlandse dialoog drong het besef door dat hervorming van het voedselsysteem gezamenlijke inspanningen vraagt op terreinen van hulp, handel en investeringen. Alleen zo kunnen we honger en klimaatverandering structureel aanpakken.

Verborgen honger

Dat is hard nodig. De ondervoeding in ontwikkelingslanden is sterk toegenomen: die treft ruim 940 miljoen mensen. Daarnaast worden twee miljard arme mensen in lage- en middeninkomenslanden getroffen door ‘verborgen honger’, veroorzaakt door gebrek aan vitale voedingsstoffen. Inmiddels lijden ook ruim drie miljard mensen aan overgewicht: in landen als Zuid-Afrika en Mexico sterven meer mensen door obesitas dan door honger.

Uit veel dialogen volgde een heldere boodschap: het is hard nodig dat boeren meer verdienen en dat consumenten toegang tot gezondere voeding hebben. De VN-lidstaten lijken echter een beetje om de hete brij heen te draaien. Fundamentele veranderingen vragen dan ook daadkracht én forse investeringen.

Nederland is in staat een stevige bijdrage te leveren aan duurzame en gezonde voedselsystemen in lage- en middeninkomenslanden. Maar om de wereldwijde doelstelling (uitbannen van honger en ondervoeding) in 2030 te bereiken moeten we wel nieuwe prioriteiten stellen.

Ten eerste moet de aandacht verschuiven van energierijk voedsel naar gezonde voeding. Arme mensen hebben een onevenwichtig dieet met veel granen en snelle suikers. Ze eten weinig verse groenten en vis en lopen daardoor verhoogd risico op ziektes als diabetes en hart- en vaatziekten. Verwerkt voedsel is vaak goedkoper en makkelijk beschikbaar. Slechte voeding is een aanslag op onze gezondheid en leidt tot stijgende kosten van de gezondheidszorg. Eén euro investeren in gezonder eten zorgt voor ruim 16 euro besparing op de uitgaven voor gezondheidszorg.

Agrarische sector

Ten tweede: gezonde voeding moet betaalbaar zijn. In de afgelopen decennia is – terecht – veel energie gestoken in het verhogen van de voedselproductie, maar goed voedsel is nog steeds veel te duur voor zo’n 1,6 miljard mensen. Er zijn genoeg natuurlijke hulpbronnen en technische mogelijkheden om gezond en duurzaam voedsel te produceren, maar dat komt niet terecht bij de mensen die het nodig hebben. Nederland kan hulp bieden met hoogwaardig zaden, technische kennis en eerlijke handelsafspraken om voedsel betaalbaar te maken.

Ten derde kan Nederland een langjarige partner zijn voor een voedselagenda waarin bindende afspraken worden gemaakt tussen de verschillende partijen. Overheid en bedrijfsleven hebben elkaar hard nodig om de crisis aan te pakken. Producenten zijn gediend met eerlijke prijzen die rekening houden met milieu en een leefbaar loon. De overheid kan consumenten beïnvloeden door belasting te heffen op suiker en vet, wat in Chili en Mexico al uiterst succesvol blijkt.

Dergelijke grote aanpassingen kosten veel geld en inzet van alle partijen. En in Nederland wórden al miljarden gereserveerd om de agrarische sector te verduurzamen. Het kan lukken om wereldwijd honger en ondervoeding uit te bannen als alle landen hun budget voor de internationale voedselagenda verdubbelen. Voor Nederland zou dat neerkomen op zo’n 340 miljoen euro, nog geen tien procent van het jaarlijkse budget voor internationale samenwerking. Die kans mogen we niet laten schieten.

Van Nederland, één van de belangrijkste voedselexporteur ter wereld en thuisbasis voor grote voedselmultinationals, mag zoiets ook wel verwacht worden.